Mùa hoa thương khó
Có những loài hoa mùa nào ta cũng gặp như hoa cánh bướm, hoa hồng, hoa huệ… nhưng cũng có những loài hoa chỉ nở một lần vào một mùa duy nhất trong năm khiến nhắc đến hoa là người ta nghĩ ngay tới mùa, và hễ gọi tên mùa là lại nghĩ đến hoa. Hoa mai của mùa xuân, hoa phượng của mùa hè, hoa cúc của mùa thu… Sự đi đôi giữa hoa và mùa đã tạo nguồn thi hứng cho biết bao tâm hồn nghệ sĩ khi viết về những sắc hoa kỷ niệm.
Nhưng có một loài hoa cũng rất quen thuộc, cũng gắn kết với mùa lễ phục sinh công giáo chúng ta, nhưng ít người biết vì sự hiện diện của nó quá âm thầm, quá khiêm nhu, đó là hoa sầu đông.
Sầu đông, cái tên thơ quá nhưng nó còn có một tên gọi khác cũng thơ không kém, đọc lên nghe tựa như một nổi buồn xa: hoa sầu đâu. Hai cái tên còn lại thì mộc mạc bình dị như bản tính người quê là hoa xoan, hoa thầu đâu: nhưng nghe cũng bảng lãng đấy chứ …
Đó là chuyện tên tuổi còn vòng sinh trưởng của hoa thì đến hẹn lại lên, sau suốt một mùa đông khô cằn trụi lá, cây gầy guộc trơ xương như đang cố gom hết sức để chuẩn bị cho một mùa mới. Nó cố tới mức nhựa ứa ra đóng đầy trên lớp vỏ sần sùi, những cục nhựa màu vàng tươi nom tựa hổ phách. Một thưở chúng tôi vẫn thường cạy những cục nhựa ấy về làm keo dán.
Vừa hết mùa đông, được thúc đẩy từ những dòng nhựa dâng trào từ bên trong, từng núm chồi non xé lớp vỏ sần sùi nhú lên và rồi những chùm lá xanh mượt xuất hiện nhanh không kịp cho ta ngắm, một sớm mai nhìn lên thì lá đã đầy cành rồi. Tán che ơi mát rợi.
Rồi cũng không kịp cho ta định hồn, một buổi sớm hoa lại âm thầm bung cánh nở, âm thầm đến độ không ai biết là hoa sầu đông đã tới mùa nở. Những chùm hoa trắng tinh khôi điểm nhuỵ tím nhạt nằm ẩn trong lá mà nhìn lên cứ ngỡ là ánh sáng bầu trời soi qua khoảng trống, cho tới khi hoa đủ nhiều để gây cho ta sự chú ý thì cả cây đã rực lên tầng tầng lớp lớp hoa trắng với mùi hương tinh khiết. Khi ấy cả con đường ngập trắng hoa, cả làng thơm dìu dịu.
Còn nhớ ngày xưa, ở xóm nhà thờ cũ thì nhà nào cũng có mọc vài cây sầu đông và trong vườn nhà tôi cạnh hàng rào cũng có mấy cây. Một sáng mùa chay nào đó khi bước ra sân, nhìn lên thấy hoa sầu đông bung nở là thế nào ba tôi cũng nói : Mùa Chúa chịu nạn đến rồi! Và rồi ông tần ngần ngắm hoa, tần ngần sửa lại hàng rào trước khi quay bước vào nhà lục từ trong chiếc rương gỗ ra một quyển kinh bìa màu đen, giấy ố vàng viết chữ nôm được mang từ quê vào. Cầm nó lên ông cẩn thận lau bụi bặm. Sau khi cặp kính trễ trên mắt đã đeo xong là đầy trang nghiêm ông cất cao giọng ngắm trầm bỗng của người Nghệ Tĩnh: Ngắm mười lăm sự thương khó Đức Chúa Giêsu Thứ nhất thì ngắm. Khi Đức Chúa Giêsu đã đến ngày dọn chịu nạn, mà chuộc tội cho thiên hạ …
Sa Giang
