Giáo Hội Brasil, Năm Đức Tin và Ngày Quốc Tế Giới Trẻ 2013
Phỏng vấn Đức Cha Alessandro Ruffinoni, Giám Mục Caixa do Sul
Từ tháng 9 năm 2011 Thánh Giá của Ngày Quốc Tế Giới Trẻ đang được rước qua 275 giáo phận toàn nước Brasil để chuẩn bị tinh thần cho người trẻ tham dự Ngày Quốc Tế Giới Trẻ 2013. Với khẩu hiệu ”Cống hiến đức tin”, biến cố này là dịp để tín hữu cử hành lễ hội đức tin. Tại các nơi Thánh Giá được rước tới đều có các buổi suy tư, hành hương và canh thức cầu nguyện. Mỗi cộng đoàn hay hiệp hội và phong trào đều đưa ra các chương trình giúp gây ý thức và thăng tiến dấn thân sống đạo. Cuộc rước Thánh Giá sẽ kết thúc tại Rio de Janeiro, nơi sẽ diễn ra Ngày Quốc Tế Giới Trẻ trong các ngày 23-28 tháng 7 năm 2013.
Brasil rộng gần 8.515.000 cây số vuông có hơn 190 triệu dân, 64.6% theo Công Giáo, 22,2% theo Tin Lành, 8% không tôn giáo và 5,2% theo các tôn giáo khác. Trên bình diện chủng tộc 47,7% là người da trắng, 43,1% là người đa chủng, 7,6% là người da đen, 1,1% là người gốc Á châu và 0,4% là thổ dân Mỹ châu.
Trong các năm qua cùng với Trung Quốc và Ấn Độ, Brasil đã trở thành cường quốc kinh tế đáng kính nể đứng hàng thứ sáu trên thế giới. Nhưng nghèo đói vẫn là số phận của một phần ba tổng số dân. Riêng đối với Giáo Hội công giáo nạn các giáo phái ngày càng lan tràn, lôi cuốn nhiều người bỏ Giáo Hội là một thách đố rất lớn. Chính vì thế Giáo Hội tận dụng Năm Đức Tin này để tái truyền giảng Tin Mừng cho dân chúng.
Ngày 12-10-2012 nhân kỷ niệm 520 năm ngày gặp gỡ giữa Âu châu và châu Mỹ lễ nghi khai mạc Năm Đức Tin đã được cử hành trọng thể trong nhà thờ chính tòa Aparecida, là trung tâm thánh mẫu nổi tiếng nhất Brasil. Cũng chính tại đây hồi tháng 5 cách đây 5 năm (2007), Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã tham dự hội nghị của Liên Hội Đồng Giám Mục Mỹ châu Latinh gọi tắt là CELAM.
Linh Mục Antonio Luiz Ferreira Catelan, chủ tịch Ủy ban giáo lý đức tin của Hội Đồng Giám Mục Brasil, cho biết các đề tài của Hội nghị Aparecida sẽ được đào sâu trong Năm Đức Tin này, để củng cố các nền tảng của niềm tin kitô, hầu giúp tín hữu làm chứng cho niềm tin đó trong cuộc sống thường ngày, làm sao để đức tin trở thành một khám phá liên tục.
Tái khám phá, suy tư và dấn thấn sống đức tin là ba đường hướng chính, mà Giáo Hội Brasil muốn đi theo trong Năm Đức Tin này. Để thực hiện mục đích này hồi tháng 10 vừa qua Hội Đồng Giám Muc Brasil đã cho tái bản các tài liệu của Công Đồng Chung Vaticăng II. Các Giám Mục cũng sẽ cho in các bài giáo lý về đức tin của Đức Thánh Cha, cũng như ấn bản chính thức sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo. Cha Catalan cũng cho biết hồi tháng 9 vừa qua một đại hội thần học đã được triệu tập tại Curitiba. Đây không chỉ chuyện lý thuyết, bởi vì việc hiểu biết đức tin cũng bao gồm việc canh tân truyền giáo, chú ý nhiều đến các yếu tố xã hội. Tuy là tân cường quốc kinh tế, Brasil vẫn là một quốc gia có sự chênh lệch rất lớn giữa người giầu và người nghèo, vì có hơn phân nửa tổng số dân sống dưới mức nghèo túng. Do đó Giáo Hội cũng có truyền thống lâu đời về các hoạt động bác ái xã hội. Sự phát triển kinh tế cũng kéo theo cảnh tục hóa gia tăng tại Brasil, và đây cũng lại là một thách đố khác phải đương đầu.
Bên cạnh sự hiện diện của Giáo Hội công giáo, cũng có sự cạnh tranh của các giáo phái tin lành và hàng ngàn giáo phái kitô khác bao gồm 42 triệu tín hữu, tức chiếm 26% tổng số dân. Trong các năm tới đây Brasil sẽ là quốc gia được thế giới chú ý vì là nơi tổ chức Ngày Quốc Tế Giới Trẻ 2013, Giải bóng đá quốc tế 2014 và Thế Vận Hội 2016, tất cả đều diễn ra trong thủ đô Rio de Janeiro.
Đức Cha Giuliano Frigeni, thừa sai Hiệp hội truyền giáo nước ngoài Milano, Giám Mục giáo phận Parintins, giáp giới với hai tiểu bang Amazonas và Parà, cho biết ngày nay cũng có nhiều giáo dân sống đức tin sâu đậm và ý thức. Đức Cha làm việc tryyền giáo tại Brasil từ 33 năm nay, trong một vùng nơi các đại điền chủ áp đặt luật lệ của họ bằng bạo lực trên giới nông dân và thổ dân, là hai lớp người chiếm 8% tổng số dân. Để làm chứng cho Tin Mừng phải sống giữa họ như Chúa Giêsu đã sống xưa kia. Thông truyền đức tin ở đây không phải là diễn văn, mà là tình yêu thương hiền phụ hiền mẫu, tiếp đón tất cả mọi người một cách vô điều kiện. Rao giảng Tin Mừng ở đây có nghĩa là chuyển đạt sứ điệp ấy cho tất cả mọi người mà không trịch thượng, yêu sách kiểu thực dân văn hóa và tôn giáo, trái lại với tình yêu thương vô bờ, như Chúa Giêsu đã yêu thương.
Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy vị và các bạn bài phỏng vấn Đức Cha Alessandro Ruffinoni, Giám Mục Caixa do Sul, về Giáo Hội Brasil, Năm Đức Tin và Ngày Quốc Tế Giới Trẻ 2013.
Đức Cha Ruffinoni người gốc vùng Lombardia bắc Italia, nhưng từ 40 năm nay đã sống tại Brasil. Đức Cha hiện là chủ tịch Ủy ban Hội Đồng Giám Muc Brasil đặc trách về người di dân sống rải rác đó đây trên thế giới.
Hỏi: Thưa Đức Cha, với 123 triệu tín hữu sống trong 275 giáo phận, Giáo Hội công giáo Brasil là quốc gia công giáo lớn nhất thế giới, có đúng thế không?
Đáp: Vâng, nhưng chỉ đếm số người công giáo không thôi thì không đủ. Trái lại cần phải suy tư xem chúng tôi sống đức tin và làm chứng cho đức tin của chúng tôi như thế nào. Con người ngày nay đói khát các gương sống kitô vững vàng, chứ không cần các diễn văn. Ngay cả khi trong các năm qua, từ chỗ là một vùng đất di dân, Brasil đã biến thành vùng đất tiếp nhận người di dân từ các nước châu Mỹ Latinh, cũng như từ các nước Phi châu và Âu châu. Trong giáo phận Caixa do Sul của tôi ở miền Nam Brasil, đa số các người di dân gốc Haiti và Senegal. Họ là những người tuyên xưng đức tin công giáo hay là tín hữu các tôn giáo không công giáo.
Hỏi: Như thế là đức tin và nền văn hóa ngày càng trở thành nét đặc thù của xã hội Brasil. Như vậy, đâu là các thách đố cấp thiết nhất đối với Giáo Hội thưa Đức Cha?
Đáp: Gặp gỡ sự khác biệt là một dịp giúp lớn lên và thêm phong phú. Tuy nhiên, để có thể tiếp nhận một cách tràn đầy chúng ta phải tự hỏi về một điểm nền tảng: đó là chúng ta đang giáo dục con người sống đức tin như thế nào? Chúng ta đang nuôi dưỡng kinh nghiệm kitô của họ ra sao? Chúng ta phải thăng tiến một cuộc gặp gỡ đích thật của mọi người với Chúa Giêsu. Nói cách khác, chúng ta phải là một Giáo Hội thực sự truyền giáo, không hài lòng với các tín hữu mình có, nhưng đi tìm những người đã xa rời Giáo Hội. Vì thế thật là điều quan trọng khám phá ra các nội dung của đức tin và thăng tiến việc trao đổi bên trong cộng đoàn.
Hỏi: Vậy Đức Cha hình dung chương trình tái truyền giảng Tin Mừng như thế nào?
Đáp: Tài liệu chung kết của Liên Hội Đồng Giám Mục châu Mỹ Latinh nhóm tại Aparecida năm 2007 đã đặt để chúng tôi trước sự cần thiết hăng say truyền giáo mới. Chúng tôi không thể thờ ơ trước các khổ đau khốn khó của người nghèo, trước sự kiện giới trẻ xa rời Giáo Hội và đi tìm ở nơi khác các câu trả lời cho khát vọng sự vô biên của họ, hay sự kiện các người trẻ khác ở lại trong Giáo Hội nhưng chỉ vì thói quen, chỉ vì quy ước, mà không hăng say sống đạo. Chúng tôi được mời gọi truyền giáo thường xuyên để xây dựng và duy trì cộng đoàn hiệp nhất. Đây là môt cố gắng mà anh chị em giáo dân cũng phải có một vai trò hàng đầu. Từ đó cần phải đào tạo tín hữu một cách sâu rộng.
Hỏi: Bên trong Năm Đức Tin Brasil cũng sống một thời điểm quan trọng ngoại thường khác đối với các tín hữu công giáo: đó là Ngày Quốc Tế Giới Trẻ 2013. Biến cố này có ý nghĩa gì thưa Đức Cha?
Đáp: Ngày Quốc Tế Giới Trẻ là một dịp duy nhất để củng cố công tác mục vụ đối với người trẻ trong mọi giáo xứ và cộng đoàn. Hội Đồng Giám Mục Brasil đã thành lập một ủy ban chuẩn bị cho Ngày Quốc Tế Giới Trẻ 2013. Đây cũng là một cơ may để gần gũi với người trẻ, là lớp người đông đảo trong xã hội. Đối với người trẻ thường khi đức tin đã mất đi sức lôi cuốn họ, bởi vì nó chỉ được coi như là một tổng hợp các lễ nghi và các hình thức. Giờ đây chúng tôi phải chứng minh cho họ thấy rằng đức tin không phải như vậy: Chúa Giêsu là tình yêu cụ thể thực sự, hiểu biết Chúa là một kinh nghiệm hấp dẫn, mới mẻ, lôi cuốn. Và đây là điều chúng tôi có thể làm được với gương sống mỗi ngày.
(Avvenire 17-8-2012)
Linh Tiến Khải
R.Vatican
