Các ngày lễ theo tinh thần tài liệu về Phụng vụ của Công Đồng Chung Vaticăng II và Hiến chế về Giáo Hội Lumen Gentium.
Trong năm phụng vụ việc cử hành lễ Phục Sinh phải chiếm chỗ quan trọng nhất, vì nó thuộc chu kỳ của các mầu nhiệm cứu độ. Vì thế cần trả lại cho lễ Phục Sinh sự độc đáo của nó, làm sao để tín hữu tiếp xúc trực tiếp với bản chất của chương trình cứu rỗi, rộng mở cho các đòi hỏi của thời đại chúng ta và các điều kiện địa phương. Từ lễ nghi canh thức hay lễ nghi vọng Phục Sinh, là tuyệt đỉnh của việc cử hành hằng năm, bắt nguồn toàn năm phụng vụ. Tất cả các việc cử hành trong năm đều hướng về đỉnh cao đó.
Trong việc cử hành chu kỳ năm phụng vụ, Giáo Hội đặc biệt tôn sùng Đức Maria Mẹ Thiên Chúa, là Đấng không thể tách rời khỏi công trình cứu chuộc của Con Mẹ. Nơi Đức Maria, Giáo Hội ngưỡng mộ và chúc tụng Hoa Trái cao trọng nhất của ơn cứu chuộc và chiêm ngưỡng với niềm vui sướng như trong một hình ảnh rất trong sạch, điều mà Giáo Hội ước mong và hy vọng là. Tài liệu về Phụng Vụ Thánh viết trong số 103 như sau: ”Trong khi cử hành các mầu nhiệm của Chúa Kitô theo chu kỳ hằng năm như thế, Giáo Hội với một tình yêu đặc biệt, tôn kính Đức Maria vinh hiển, Mẹ Thiên Chúa, Đấng đã được nối kết với công trình cứu chuộc của Con Người bằng mối dây bất khả phân ly. Nơi Mẹ, Giáo Hội ngưỡng mộ và tán tụng thành qủa tuyệt diệu của công trình cứu chuộc, và vui mừng chiêm ngắm nơi Mẹ, như trong hình ảnh tinh tuyền trọn hảo, điều mà toàn thể Giáo Hội ước mong và trông đợi” (SC 103).
Chính mối dây nối kết chặt chẽ con người của Mẹ Maria với công trình cứu chuộc của Chúa Kitô là nền tảng sự hiện diện của Đức Maria trong năm phụng vụ. Việc tôn sùng Đức Maria được phong phú hóa và củng cố vì tương quan của Mẹ với mầu nhiệm phục sinh và chu kỳ cử hành mầu nhiệm ấy một cách trực tiếp.
Trong cuộc cải cách phụng vụ liên quan tới Đức Maria, vấn đề không phải là số lượng, mà là phẩm chất và giá trị của nó, đâm rễ sâu trong vai trò của Đức Maria trong lịch sử cứu độ. Do đó, tách rời Đức Maria hay cô lập hóa Mẹ khỏi lịch sử cứu độ để ca tụng Mẹ, là việc phục vụ tồi tệ nhất; nó tỏ lòng sùng kính Mẹ một cách quảng đại, nhưng không được soi sáng. Trong khi quy hướng việc canh cải về Chúa Kitô là định tính nó trong nội dung, và đây là điều tốt đẹp nhất có thể làm để tôn vinh Mẹ.
Cả việc tưởng nhớ các vị tử đạo và các thánh khác cũng phải làm thành một sự thống nhất có lớp lang với chu kỳ của năm phụng vụ. Là các chứng nhân của Chúa Kitô, được kết hiệp với Chúa trong chiến đấu cũng như trong vinh quang, các thánh là các mẫu gương và là các người bầu cử cho chúng ta qua vị Trung Gian duy nhất là Chúa Kitô.
Đề cập tới tương quan giữa các Thánh ở trên Thiên Đàng, các tín hữu còn sống trên trần gian này và các người đã qua đời nhưng đang được thanh tẩy trong Luyện Tội, Hiến chế về Giáo Hội Lumen Gentium viết trong số 49 như sau:
”Cho tới khi Chúa ngự đến trong uy nghi, có tất cả các Thiên Thần theo Người, và khi sự chết đã bị hủy diệt, mọi vật đều qui phục Người, thì trong số các môn đệ Chúa, có những kẻ vẫn còn tiếp tuc cuộc hành trình nơi trần thế, có những kẻ đã hoàn tất cuộc sống này và đang được tinh luyện, và có những kẻ được hiển vinh đang chiêm ngưỡng rõ ràng chính Thiên Chúa duy nhất trong Ba Ngôi như Ngài hằng có. Nhưng hết thảy mọi người chúng ta tùy cấp bậc và cách thức khác nhau, đều hiệp thông trong cùng một đức mến Chúa yêu người, cùng hát lên một bài ca chúc tụng vinh quang Thiên Chúa chúng ta, vì tất cả những ai thuộc về Chúa Kitô và nhận lãnh Thánh Thần Người, đều họp thành một Giáo Hội duy nhất và liên kết với nhau trong Người. Bởi vậy sự hiệp nhất giữa những người còn sống trên đường dương thế với các anh em đã an nghỉ trong an bình của Chúa Kitô không hề bị gián đoạn, trái lại, Giáo Hội xưa nay luôn tin rằng sự hiệp nhất đó còn được vững mạnh nhờ việc truyền thông cho nhau những của cải thiêng liêng. Qủa thực, nhờ kết hiệp mật thiết với Chúa Kitô hơn, các người ở trên trời củng cố toàn thể Giáo Hội vững bền hơn trong sự thánh thiện, làm cho việc thờ phượng, mà hiện nay Giáo Hội tại thế dâng lên Thiên Chúa, được cao cả hơn, và góp phần phát triển Giáo Hội rộng rãi hơn bằng nhiều cách. Được về quê trời và hiện diện trước nhan Chúa nhờ Người, với Người và trong Người, các Thánh không ngừng cầu bầu cho chúng ta bên Chúa Cha, bằng cách trình bầy các công nghiệp đã lập được khi còn ở dưới thế, nhờ Đấng Trung Gian duy nhất giữa Thiên Chúa và loài người là Chúa Kitô, khi họ đã phục vụ Chúa trong mọi sự, và hoàn tất nơi thân xác họ những gì còn thiếu sót trong các đau khổ của Chúa Kitô, hầu mưu ích cho Thân Thể Người là Giáo Hôi. Do đó, với tình huynh đệ, các ngài lo lắng giúp đỡ chúng ta rất nhiều vì chúng ta yếu hèn” (LG 49).
Đó là lý do khiến cho các tín hữu còn sống trên trần gian này tưởng niệm những người đã chết và kính nhớ các Thánh. Hiến chế về Giáo Hội viết tiếp trong số 50: ”Nhận biết đúng đắn sự hiệp thông này trong toàn Nhiệm thể Chúa Giêsu Kitô, ngay từ buổi đầu của Kitô giáo, Giáo Hội lữ hành hết lòng kính nhớ, dâng lời cầu cho những người đã chết, ”vì cầu nguyện cho người chết để họ được giải thoát khỏi tội lỗi là một ý nghĩ lành thánh”. Đối với các tông đồ là những vị tử đạo của Chúa Kitô, là những chứng nhân cao cả đã đổ máu vì đức tin và đức ái, Giáo Hội luôn tin rằng, các ngài liên kết với chúng ta mật thiết hơn trong Chúa Kitô: với lòng yêu mến đặc biệt Giáo Hội tôn kính các ngài cùng Đức Trinh Nữ Maria và các Thánh Thiên Thần, và sốt sắng nài xin các ngài trợ giúp và cầu bầu cho. Sau đó không bao lâu, thêm vào số các vị trên, Giáo hội còn tôn kính những người đã nhiệt thành noi gương khiết trinh và khó nghèo của Chúa Kitô; sau cùng, có những người vì đã thực hành cách phi thường các nhân đức Kitô giáo và được Chúa ban nhiều ân điển, nên được các tín hữu thành tâm tôn kính và noi theo”.
Tiếp đến tài liệu Công Đồng khẳng định rằng khi ngắm nhìn đời sống những người đã trung thành bước theo Chúa Kitô, tín hữu khám phá ra một lý do mới thúc đẩy họ tìm kiếm Thành Thánh tương lai và biết con đường chắc chắn nhất giúp đạt sự kết hiệp hoàn toàn với Chúa Kitô, nghĩa là đạt sự thánh thiện giữa bao thăng trầm trần thế, tùy theo bậc sống và hoàn cảnh riêng của mỗi người. Qua cuộc sống của những người cùng mang một bản tính nhân loại nhưng đã được biến đổi nên giống hình ảnh Chúa Kitô hơn, Thiên Chúa tỏ lộ rõ ràng cho con người thấy dung nhan và sự hiện diện của Ngài. Chính Ngài nói với chúng ta qua các vị ấy và ban cho chúng ta thấy dấu chỉ Nước Ngài, và mãnh liệt lôi cuốn chúng ta tới Nước Trời nhờ đông đảo các chứng nhân và nhờ chân lý Phúc Âm được chứng thật như thế.
Tuy nhiên, các tín hữu còn sống kính nhớ các Thánh trên trời không chỉ vì gương lành của các vị mà thôi, nhưng đúng hơn để sự hiệp nhất của toàn thể Giáo Hội trong Thánh Thần được bền vững nhờ thực hành đức bác ái huynh đệ. Cũng như mối hiệp thông giữa các kitô hữu còn sống trên dương thế đưa chúng ta tới gần Chúa Kitô hơn, thì sự liên kết với các Thánh cũng hiệp nhất chúng ta với Người, là Đầu và là Nguồn phát sinh mọi ân sủng và sự sống của chính Dân Thiên Chúa. Do đó điều hết sức thích đáng là chúng ta yêu mến các bạn hữu và những người đồng thừa tự của Chúa Kitô, cũng là anh em và ân nhân đặc biệt của chúng ta, đồng thời dâng lời cảm tạ Thiên Chúa vì các ngài, và thành khẩn van nài, chạy đến xin các ngài cầu nguyện và trợ lực giúp đỡ, để Chúa Cha ban cho nhiều ơn lành, nhờ Chúa Giêsu Kitô, Con Chúa, Chúa chúng ta, Đấng Cứu Chuộc và Giải Thoát duy nhất của chúng ta.
Thực vậy, tự bản chất mọi bằng chứng đích thực biểu lộ tình yêu của tín hữu đối với các Thánh trên trời luôn qui hướng và kết thúc nơi Chúa Kitô là triều thiên của toàn thể các Thánh, và nhờ Người qui hướng và kết thúc nơi Thiên Chúa, Đấng đáng ca tụng và tôn vinh trong các Thánh.
Sự hiệp nhất của tín hữu với Giáo Hội thiên quốc đươc thực hiện một cách hết sức cao cả, đặc biệt trong Phụng Vụ; ở đó quyền năng của Chúa Thánh Thần hoạt động trên tín hữu qua các dấu chỉ bí tích; ở đó tín hữu cùng lớn tiếng ngợi khen Thiên Chúa uy linh, và tất cả mọi người thuộc mọi chi tộc, ngôn ngữ, dân tộc và quốc gia được cứu chuộc trong máu Chúa Kitô, họp nhau trong một Giáo Hội duy nhất, đồng thanh chúc tụng một Thiên Chúa Ba Ngôi. Bởi vì, khi cử hành hy lễ tạ ơn, tín hữu kết hợp rất mật thiết với việc thờ phượng của Giáo Hội thiên quốc, vì hiệp cùng Giáo Hội tín hữu kính nhớ trước hết Đức Maria vinh hiển trọn đời đồng trinh, sau là Thánh Giuse, các Thánh Tông Đồ và Tử Đạo cùng toàn thể các Thánh.
Trong số 51, tài liệu về Giáo Hội của Công Đồng đưa ra các hướng dẫn mục vụ. Công Đồng khuyên nhủ tất cả các vị hữu trách phải hết sức ngăn cản và sửa dạy những ai lạm dụng cách thái qúa hay bất cập, và tái lập mọi sự để Thiên Chúa và Chúa Kitô được ngợi khen cách trọn hảo hơn. Các vị phải dậy cho tín hữu biết rằng việc tôn kính các Thánh đích thực không hệ tại nhiều ở những việc bề ngoài, cho bằng ở cường độ tình yêu. Tình yêu ấy giúp tín hữu tìm thấy một mẫu gương trong khi gặp gỡ các ngài, được thông hiệp qua việc kết hợp với các ngài và được các ngài cầu bầu trợ giúp, để đem lại nhiều lợi ích cho Giáo Hội và cho tín hữu. Đàng khác, các vị chủ chăn cũng phải giúp tín hữu hiểu rằng mối liên lạc giữa tín hữu và các Thánh trên trời hiểu theo ánh sáng trọn vẹn của đức tin, không hề suy giảm sự tôn thờ đành riêng cho Thiên Chúa Cha, nhờ Chúa Kitô trong Chúa Thánh Thần, nhưng trái lại càng làm cho sự tôn thờ ấy thêm phong phú hơn.
Vì tất cả đều là con cái Thiên Chúa và họp thành một gia đình trong Chúa Kitô nên khi hiệp thông với nhau trong tình yêu qua lời đồng thanh ca tụng Chúa Ba Ngôi chí thánh, chúng ta cùng đáp lời mời gọi thân tình của Giáo Hội và được tham dự, cảm mến trước phụng vụ vinh hiển toàn hảo. Vì khi Chúa Kitô hiện đến và khi kẻ chết sống lai trong vinh quang, ánh sáng Thiên Chúa sẽ chiếu soi Thành Thánh trên trời, và Con Chiên sẽ là đuốc sáng. Toàn thể Giáo Hội các Thánh sẽ thờ lậy Thiên Chúa và Chiên Con đã bị sát tế, trong hạnh phúc sung mãn của đức ái, và đồng thanh ca tụng rằng: ”Ngợi khen, danh dự, vinh hiển, quyền năng muôn đời cho Đấng ngự trên ngai và Chiên Con”.
(Thánh mẫu học bài 322)
Linh Tiến Khải
