Lectio: Chúa Nhật XXIV Thường Niên (C)

Những dụ ngôn về vật bị mất

Gặp gỡ Thiên Chúa trong đời sống

Lc 15:1 – 32 

1.  Lời nguyện mở đầu

Lạy Chúa Giêsu, xin hãy sai Thần Khí Chúa đến giúp chúng con đọc Kinh Thánh với tâm tình mà Chúa đã đọc cho các môn đệ trên đường Emmau.  Trong ánh sáng của Lời Chúa, được viết trong Kinh Thánh, Chúa đã giúp các môn đệ khám phá ra được sự hiện diện của Thiên Chúa trong nỗi đau buồn về bản án và cái chết của Chúa.  Vì thế, cây thập giá tưởng như là sự kết thúc của mọi niềm hy vọng, đã trở nên nguồn gốc của sự sống và sự sống lại.

Xin hãy tạo sự thinh lặng trong chúng con để chúng con có thể lắng nghe tiếng Chúa trong sự Tác Tạo và trong Kinh Thánh, trong các sự kiện của đời sống hằng ngày và trong những người chung quanh, nhất là những người nghèo khó và đau khổ.  Nguyện xin Lời Chúa hướng dẫn chúng con để, giống như hai môn đệ từ Emmau, chúng con cũng sẽ được hưởng sức mạnh sự phục sinh của Chúa và làm chứng cho những người khác rằng Chúa đang sống hiện hữu giữa chúng con như nguồn gốc của tình anh em, công lý và hòa bình.  Chúng con cầu xin vì danh Chúa Giêsu, con của Đức Maria, Đấng đã mặc khải cho chúng con về Chúa Cha và đã gửi Chúa Thánh Thần đến với chúng con.  Amen.

2.  Bài Đọc

a)  Chìa khóa dẫn đến bài đọc:

 

Bài Tin Mừng hôm nay cho chúng ta ba dụ ngôn để giúp chúng ta suy xét một cách sâu xa hình ảnh Thiên Chúa của chúng ta.  Hình ảnh mà một người có về Thiên Chúa ảnh hưởng lớn lao trong cách suy nghĩ và hành động của người ấy.  Ví dụ, hình ảnh Thiên Chúa như là một quan tòa nghiêm khắc làm sợ hãi người ta và khiến cho người ấy trở nên quá phục tùng và thụ động hoặc nổi loạn và phóng đãng.  Hình ảnh Thiên Chúa như là người tộc trưởng hoặc ông chủ, đã và vẫn còn được sử dụng để hợp thức hóa các mối liên hệ của quyền lực và thống trị, trong xã hội và trong Giáo Hội, trong gia đình cũng như trong cộng đoàn. Vào thời Chúa Giêsu, ý tưởng mà người ta đã có về Thiên Chúa có phần hơi xa cách, nghiêm khắc, một vị quan tòa phán xét hăm dọa với sự trừng phạt. Chúa Giêsu mặc khải một hình ảnh mới về Thiên Chúa:  Thiên Chúa như một người Cha, đầy nhân ái với tất cả mọi người và cho từng cá nhân.  Đây là những gì ba dụ ngôn muốn nói với chúng ta.

Khi đọc, các bạn hãy cố gắng tạm dừng lại mỗi chi tiết và, hơn hết, hãy để cho Lời Chúa thấm nhập và thách thức bạn.  Hãy thử khám phá những điểm tương đồng và thử so sánh điều này với hình ảnh về Thiên Chúa của bạn.  Rồi sau đó, bạn hãy thử phân tích các chi tiết của từng dụ ngôn:  thái độ, hành động, lời nói, nơi chốn, khung cảnh, v.v.

 

b)  Phân đoạn bài Tin Mừng để trợ giúp cho bài đọc:

Lc 15:1-2:  Ý chính của ba bài dụ ngôn

Lc 15:3-7:  Trong dụ ngôn đầu tiên, bạn được mời gọi đi tìm con chiên lạc

Lc 15:8-10:  Trong dụ ngôn thứ hai, người phụ nữ cố gắng đi tìm đồng tiền đã mất

Lc 15:11-32:  Trong dụ ngôn thứ ba, người cha cố gắng đi tìm người con đã mất

Lc 15:11-13:  Quyết định của người con thứ

Lc 15:14-19:  Tâm trạng thất vọng của người con thứ và ý muốn trở về nhà Cha

Lc 15:20-24:  Nỗi vui mừng của người Cha khi tìm lại được người con thứ

Lc 15:25-28^a:  Phản ứng của người con cả

Lc 15:28^b-30:  Thái độ của người cha đối với người con cả và câu trả lời của người con

Lc 15:31-32:  Câu đối đáp cuối cùng của người Cha

c)  Phúc Âm:

₁ Khi ấy, những người thu thuế và những người tội lỗi đến gần Chúa Giêsu để nghe Người giảng.  ₂ Thấy vậy, những người Biệt Phái và luật sĩ lẩm bẩm rằng: “Ông này đón tiếp những kẻ tội lỗi và ăn uống với chúng.”  ₃Bấy giờ Người phán bảo họ dụ ngôn này: ₄ “Ai trong các ông có một trăm con chiên, và nếu mất một con, lại không để chín mươi chín con kia trong hoang địa mà đi tìm con chiên lạc cho đến khi tìm được sao?  ₅ Và khi đã tìm thấy, người ấy vui mừng vác chiên lên vai.  ₆ Về đến nhà, kêu bạn hữu và những người hàng xóm lại, và nói rằng:  “Xin chung vui với tôi, vì tôi đã tìm thấy con chiên lạc!  ₇ Cũng vậy, Tôi bảo các ông hay: trên trời sẽ vui mừng vì một người tội lỗi hối cải hơn là vì chín mươi chín người công chính không cần hối cải.

₈ “Hoặc người phụ nữ nào có mười đồng bạc, mà chẳng may đánh mất một đồng, lại không thắp đèn, quét nhà và tìm kỹ lưỡng cho đến khi tìm thấy sao?  ₉ Và khi đã tìm thấy, bà mời các chị em bạn và những người hàng xóm đến mà rằng: “Chị em hãy vui mừng với tôi, vì tôi đã tìm được đồng bạc tôi đã đánh mất.” ₁₀ Cũng vậy, Tôi bảo các ông: Các thiên thần của Thiên Chúa sẽ vui mừng vì một người tội lỗi hối cải.”

₁₁ Rồi Người lại phán rằng: “Một người kia có hai con trai. ₁₂ Người con thứ đến thưa với cha rằng: “Thưa cha, xin cha cho con phần gia tài thuộc về con.”  Và người cha đã chia của cải cho các con. ₁₃ Ít ngày sau, người em thu nhặt tất cả tiền của mình rồi trẩy đi phương xa và ở đó ăn chơi xa xỉ, phung phí hết tiền của.  ₁₄“Khi nó tiêu hết tiền của, thì vừa gặp nạn đói lớn xảy ra trong miền đó và nó bắt đầu lâm cảnh túng thiếu; ₁₅nó vào giúp việc cho một người trong miền; người này sai nó ra đồng chăn heo. ₁₆ Nó ao ước ăn những đồ heo ăn cho đầy bụng, nhưng cũng không ai cho.  ₁₇ Bấy giờ nó hồi tâm và tự nhủ:  “Biết bao nhiêu người làm công ở nhà cha ta được ăn dư dật, mà ta ở đây phải chết đói! ₁₈ Tôi muốn ra đi, trở về cùng cha tôi và thưa với người: “Thưa cha, con đã lỗi phạm đến Trời và đến cha; ₁₉ con chẳng còn đáng được gọi là con cha nữa, xin cha đối xử với con như một người làm công của cha.” ₂₀ Thế rồi nó ra đi và trở về với cha nó.  ₂₁ Khi nó còn ở đàng xa, cha nó chợt trông thấy; liền động lòng thương; ông chạy lại ôm choàng lấy cổ nó hồi lâu.  Người con trai lúc đó thưa rằng: “Lạy cha, con đã lỗi phạm đến Trời và đến cha, con không đáng được gọi là con cha nữa.”  ₂₂ Nhưng người cha liền bảo với các đầy tớ: “Mau đem áo đẹp nhất ra đây và mặc cho cậu, hãy xỏ nhẫn vào ngón tay cậu, và xỏ giầy vào chân cậu. ₂₃ Hãy bắt con bê béo làm thịt để chúng ta mở tiệc ăn mừng!  ₂₄ Vì con ta đây đã chết nay sống lại, đã mất nay lại tìm thấy.”  Và họ bắt đầu ăn uống linh đình.  ₂₅ “Lúc ấy người con cả đang ở ngoài đồng. Khi về gần đến nhà, nghe thấy tiếng đàn ca nhảy múa, ₂₆ anh gọi một người đầy tớ để hỏi xem có chuyện gì.  ₂₇ Tên đầy tớ nói: “Đó là em cậu đã trở về, và cha cậu đã làm thịt con bê béo, vì thấy cậu ấy trở về mạnh khoẻ.”  ₂₈ Người anh cả liền nổi giận và quyết định không vào nhà.  Cha anh ra xin anh vào; ₂₉ nhưng anh trả lời: “Cha coi, đã bao nhiêu năm trời con hầu hạ cha, và không hề trái lệnh cha một điều nào, mà chưa bao giờ cha cho riêng con một con dê con để con ăn mừng với chúng bạn. ₃₀ Còn thằng con của cha kia, sau khi đã phung phí hết tài sản của cha với bọn đàng điếm, nay trở về, thì cha lại sai làm thịt con bê béo ăn mừng nó.”  ₃₁ “Nhưng người cha bảo: “Hỡi con, con luôn ở với cha, và mọi sự của cha đều là của con. ₃₂ Nhưng chúng ta phải ăn tiệc mừng, phải vui vẻ, vì em con đây đã chết mà nay sống lại, đã mất mà nay lại tìm thấy.”

3.  Giây phút thinh lặng cầu nguyện

Để Lời Chúa có thể thấm nhập và soi sáng đời sống chúng ta.

4.  Một vài câu hỏi gợi ý

Để giúp chúng ta trong việc suy gẫm cá nhân.

a)  Trong ba bài dụ ngôn, dụ ngôn nào bạn thích nhất và làm bạn cảm động nhất?  Tại sao?

b)  Điểm chính của dụ ngôn con chiên lạc là gì?

c)  Điểm chính của dụ ngôn đồng tiền bị mất là gì?

d)  Người con thứ có thái độ gì và anh ta có hình ảnh gì về cha mình?

e)  Người con cả có thái độ gì và anh ta có hình ảnh gì về cha mình?

f)  Người cha có thái độ ra sao về mỗi người con của ông?

g)  Tôi nhận thấy mình giống như người con thứ hay người con trưởng?  Tại sao?

h)  Ba bài dụ ngôn này có chung điểm gì?

i)  Cộng đoàn chúng ta có tỏ lộ cho người khác thấy tình yêu Thiên Chúa như người Cha đầy lòng nhân từ này chưa?

5.  Dành cho những ai muốn đào sâu vào chủ đề

a)  Bối cảnh thời ấy và bây giờ:

 

Chương 15 của Tin Mừng theo thánh Luca giữ một vị trí trung tâm trong cuộc hành trình dài của Chúa Giêsu tiến về Giêrusalem.  Cuộc hành trình này bắt đầu tại Lc 9:51 và kết thúc ở Lc 19:29.  Chương 15 giống như phần đỉnh đồi mà từ đó chúng ta có thể nhìn thấy cuộc hành trình đã đi qua và phần còn lại sắp tới.  Đây là chương nói về lòng thương xót và nhân từ của Thiên Chúa, những chủ đề được xem là quan tâm chính của Luca.  Các cộng đoàn phải là sự mặc khải về gương mặt này của Thiên Chúa đối với nhân loại.

Ở đây chúng ta có ba dụ ngôn.  Các bài dụ ngôn của Chúa Giêsu có một mục đích chính xác.  Những câu chuyện ngắn này rút ra từ đời sống thực cố gắng dẫn dắt người nghe để phản ảnh trên cuộc sống riêng của họ và khám phá ra ở đó một khía cạnh cụ thể sự hiện diện của Thiên Chúa.  Trong các dụ ngôn, có hai loại câu chuyện của đời sống.  Một số câu chuyện không bình thường và không thường xảy ra trong đời sống hằng ngày.  Ví dụ, lòng nhân từ của người cha đối với người con thứ là không bình thường.  Nói chung, các người cha thường có hành động nghiêm khắc hơn nhiều đối với những đứa con hành xử như người con thứ trong bài dụ ngôn.  Các câu chuyện khác thì bình thường và là những sự việc bình thường trong cuộc sống thường nhật, ví dụ, thái độ của người đàn bà quét nhà để đi tìm đồng tiền bị mất.  Như chúng ta sẽ thấy, đây là những cách khác nhau thúc giục người ta suy nghĩ về cuộc sống và về sự hiện diện của Thiên Chúa trong cuộc sống.

 

b)  Lời bình giải về đoạn Phúc Âm:

 

Lc 15:1-2:  Ý chính của ba bài dụ ngôn

Ba bài dụ ngôn trong Chương 15 được dẫn trước bởi dữ kiện này:  “Những người thu thuế và những người tội lỗi đến gần Chúa Giêsu để nghe Người giảng.  Thấy vậy, những người Biệt Phái và luật sĩ lẩm bẩm rằng: ‘Ông này đón tiếp những kẻ tội lỗi và ăn uống với chúng!’”  (Lc 15:1).  Một bên là những người tội lỗi và những người thu thuế, còn bên kia là những người Biệt Phái và luật sĩ, và đứng ở giữa hai nhóm là Chúa Giêsu.  Điều này cũng xảy ra vào những năm 80 khi Luca đang viết sách Tin Mừng của ông.  Những dân ngoại tiếp cận với các cộng đoàn, họ muốn gia nhập và tham gia vào công đoàn.  Nhiều người anh em trong cộng đoàn phàn nàn rằng việc thâu nhận dân ngoại là chống lại lời giảng dạy của Chúa Giêsu.  Các bài dụ ngôn đã giúp họ nhận thức.  Trong cả ba dụ ngôn chúng ta thấy có điểm tương đồng:  cho thấy phải làm gì để lấy lại những gì đã mất:  con chiên lạc (Lc 15:4-7), đồng tiền bị mất (Lc 15:8-10), người con đã mất (Lc 15:11-32).

Lc 15:3-7:  Trong bài dụ ngôn đầu tiên, bạn được mời gọi đi tìm con chiên lạc

Chúa Giêsu nói với những người đang nghe:  “Nếu một trong các ông có một trăm con chiên …”  Người nói“một trong các ông”.  Điều này có nghĩa là các ông bị thách thức!  Các bạn, ông ấy, bà ấy, tất cả chúng ta bị thách thức!  Chúng ta được kêu gọi thách thức chính mình với câu chuyện kỳ lạ và khó tin của bài dụ ngôn. Chúa Giêsu hỏi:  “Ai trong các ông có một trăm con chiên, và nếu mất một con, lại không để chín mươi chín con kia trong hoang địa mà đi tìm con chiên lạc cho đến khi tìm được sao?”  Bạn trả lời ra sao với câu hỏi của Chúa Giêsu?  Cách câu hỏi được đặt ra, chúng ta hiểu rằng Chúa Giêsu nghĩ một câu trả lời phải là tích cực. Nhưng nó có sẽ được như vậy không? Nó có sẽ là một câu trả lời tích cực hay không?  Bạn sẽ có đủ can đảm mà bỏ mặc chín mươi chín con chiên để đi tìm con chiên lạc không? Tôi nghe thấy một câu trả lời khác trong lòng:  “Xin lỗi nhá, tôi không thể nào làm như vậy được.  Sẽ thật là ngớ ngẩn nếu để lại chín mươi chín con chiên trong hoang địa để đi tìm một con chiên lạc!”  Nhưng tình yêu Thiên Chúa thì vượt hẳn mọi quy luật của cách cư xử thông thường.  Chỉ có Thiên Chúa mới có thể làm một việc điên rồ như vậy, thật khác đời, lối cư xử thật bất bình thường so với loài người.  Bối cảnh của bài dụ ngôn này là lời chỉ trích của các người luật sĩ và Biệt Phái đối với Chúa Giêsu (Lc 15:2).  Họ tự cho mình là hoàn hảo và khinh khi những người khác, cáo buộc người khác là những phường tội lỗi.  Chúa Giêsu nói: “Tôi bảo các ông hay: trên trời sẽ vui mừng vì một người tội lỗi hối cải hơn là vì chín mươi chín người công chính không cần hối cải”.  Ở một nơi khác Chúa nói: “Những người thu thuế và những cô gái điếm vào Nước Thiên Chúa trước các ông! (Mt 21:31)  Theo như lời Chúa Giêsu, Thiên Chúa sẽ vui mừng hơn với sự hối cải của một người tội lỗi hơn là của chín mươi chín người Biệt Phái và luật sĩ.  Thiên Chúa sẽ vui mừng hơn với sự hối cải của một người vô thần chưa hề bao giờ đến nhà thờ hơn là của chín mươi chín người tự coi mình là người Công Giáo thuần thành và ngoan đạo mà khinh thường những người vô thần và gái mãi dâm.  Hình ảnh Thiên Chúa khác biệt này mà Chúa Giêsu đưa ra trước những người thông thái, Biệt Phái và tất cả chúng ta thì quả là gây lúng túng!

Lc 15:8-10:  Trong bài dụ ngôn thứ hai, người phụ nữ đi tìm đồng tiền đã mất

Bài dụ ngôn này thì khác.  Câu chuyện ngắn về đồng tiền đánh mất để ám chỉ những hành động bình thường của một người đàn bà nghèo không có nhiều tiền.  Người đàn bà trong dụ ngôn chỉ có vỏn vẹn mười đồng tiền bạc.  Trong thời gian ấy, một đồng tiền bạc thì trị giá lương của một ngày lao động.  Đối với những người đàn bà nghèo khó, mười đồng tiền bạc quả là một số tiền lớn!  Đó là lý do tại sao, nếu họ bị mất một đồng tiền, họ sẽ đi tìm kỹ lưỡng và quét khắp nhà cho đến khi họ tìm thấy.  Và khi tìm thấy, họ sẽ hạnh phúc vô cùng.  Người đàn bà trong dụ ngôn nói với những người hàng xóm của bà:  “Chị em hãy vui mừng với tôi, vì tôi đã tìm được đồng bạc tôi đã đánh mất!”  Những người nghèo khi nghe kể về câu chuyện này sẽ nói: “Đúng đấy!  Đó là điều chúng tôi sẽ làm tại nhà!  Khi chúng tôi tìm được đồng tiền đã mất, chúng tôi vui mừng khôn tả!”  Vâng, nếu chúng ta có thể hiểu như niềm hạnh phúc lớn lao của những người đàn bà nghèo khó khi tìm thấy được đồng tiền đã mất, thì niềm vui mừng của Thiên Chúa sẽ lớn lao hơn khi một người tội lỗi ăn năn hối cải!

Lc 15:11-32:  Trong bài dụ ngôn thứ ba, người cha cố gắng đi tìm người con đã mất

Bài dụ ngôn này rất nổi tiếng.  Nó nhắc nhở chúng ta về những việc xảy ra trong cuộc sống cũng như những chuyện khác không xảy ra.  Tiêu đề truyền thống của bài dụ ngôn này là “Đứa Con Hoang Đàng”.  Thật ra, bài dụ ngôn không chỉ nói về người con thứ, mà nó mô tả thái độ của cả hai người con, nhấn mạnh đến nỗ lực của người cha muốn tìm lại hai người con đã mất của ông.  Sự kiện mà Luca để bài dụ ngôn này vào chương giữa của sách Phúc Âm của ông cho chúng ta biết tầm quan trọng của nó như thế nào trong việc giải thích toàn bộ sứ điệp chứa đựng trong Tin Mừng của Luca.

Lc 15:11-13:  Quyết định của người con thứ

Một người cha có hai con trai.  Người con thứ đến xin người cha chia gia tài cho nó.  Người cha đã chia của cải cho các con.  Người con cả lẫn người con thứ đều nhận phần gia tài của mình.  Được thừa hưởng một cái gì đó không phải là vì công trạng cá nhân.  Đó làm một món quà cho không.  Thừa kế gia tài của Thiên Chúa được chia sẻ như là những món quà tặng cho tất cả nhân loại, người Do Thái và dân ngoại, các Kitô hữu và không Kitô hữu.  Tất cả đều được thừa hưởng gia tài của Chúa Cha.  Không phải tất cả ai cũng gìn giữ phần gia tài của mình cùng một cách.  Vì thế, người con thứ đã trẩy đi xa và phung phí phần gia tài của nó bằng cách sống một cuộc sống ăn chơi và quên bẵng người cha của mình.  Dụ ngôn chưa đề cập đến người con cả cũng nhận phần gia tài của mình.  Sau đó, chúng ta biết là người con cả ở lại nhà, tiếp tục cuộc sống của anh ta như bình thường và làm việc ngoài đồng.  Trong thời đại của Luca, người con cả đại diện cho các cộng đoàn đến từ Do Thái giáo; người con thứ đại diện cho các cộng đoàn đến từ dân ngoại.  Ngày nay, ai là người con thứ và ai là người con cả?  Hay là có thể cả hai đều hiện hữu trong mỗi một người chúng ta?

Lc 15:14-19:  Tâm trạng thất vọng của người con thứ và ý muốn trở về nhà Cha

Nhu cầu ăn uống đã khiến cho người con thứ mất sự tự do và trở thành một kẻ nô lệ, đi chăn heo.  Anh ta bị đối xử tệ bạc hơn heo nữa.  Đây là tình cảnh của hàng triệu người nô lệ trong đế quốc La-mã vào thời thánh Luca.  Tình cảnh này nhắc nhớ người con thứ lại cảnh nhà Cha nó:  “Có biết bao nhiêu người làm công ở nhà cha tôi được ăn uống dư dật, còn tôi ở đây phải chết đói!”  Anh ta thấy cuộc sống của mình như thế và quyết định trở về nhà.  Thậm chí anh ta còn chuẩn bị sẵn những lời để nói với Cha anh:  “Tôi sẽ rời chỗ này và trở về với cha và nói:  Thưa Cha, con đã lỗi phạm đến Trời và   đến Cha; con không đáng được gọi là con cha nữa; xin cha đối xử với con như một người làm công của cha!”  Người làm công làm những gì anh ta được sai làm, theo đúng luật lệ của tôi tớ.  Người con thứ muốn tuân theo luật lệ, như những người Biệt Phái và luật sĩ muốn làm trong thời của Chúa Giêsu (Lc 15:1).  Đây là những gì mà các nhà truyền giáo Biệt Phái đã áp đặt trên các dân ngoại khi họ cải đạo theo đạo Thiên Chúa của Abraham (Mt 23:15).  Trong thời đại của thánh Luca, các Kitô hữu có gốc từ Do Thái giáo muốn các Kitô hữu gia nhập từ ngoại giáo phải tuân theo các tục lệ của người Do Thái (Cv 15:1).

Lc 15:20-24:  Nỗi vui mừng của người Cha khi tìm lại được người con thứ

Dụ ngôn nói rằng khi người con thứ còn ở đằng xa, người cha chợt trông thấy, ông chạy lại và ôm choàng lấy cổ anh ta một hồi lâu.  Chúa Giêsu cho chúng ta một ấn tượng là người cha đã chờ đợi bên cửa sổ lâu lắm rồi, trông ra đường, cố gắng ngóng xem liệu con của ông có xuất hiện ở cuối đường không!  Theo lối cảm xúc và suy nghĩ của chúng ta, niềm vui mừng của người cha có vẻ hơi quá đáng.  Ông đã không để cho người con nói hết những gì anh ta đã chuẩn bị.  Ông không muốn nghe!  Người Cha không muốn con của mình trở thành một kẻ nô lệ.  Ông muốn anh ta là con của ông!   Đây là Tin Mừng tuyệt vời mà Chúa Giêsu đã mang lại!  Một áo mới, giày mới, nhẫn đeo tay, con bê, yến tiệc!  Trong niềm vui lớn lao của buổi tao phùng này, Chúa Giêsu cho chúng ta một cái nhìn thoáng qua về nỗi buồn phiền nặng trĩu của người Cha khi mất đi một đứa con. Thiên Chúa đã vô cùng buồn phiền và bây giờ người ta bắt đầu ý thức được điều này khi họ thấy sự mừng rỡ khôn xiết của người Cha khi được thấy con mình một lần nữa!  Niềm vui này được chia sẻ với tất cả mọi người tại bữa tiệc mừng mà người Cha đã bảo các người làm dọn ra.

Lc 15:25-28^a:  Phản ứng của người con cả

Người con cả trở về sau khi làm việc ở ngoài đồng và thấy trong nhà có yến tiệc.  Anh ta không vào nhà.  Anh muốn biết chuyện gì đang xảy ra.  Khi được cho biết lý do của việc ăn uống linh đình, anh ta nổi giận và quyết định không vào nhà.  Tự cô lập, người con cả chỉ nghĩ đến quyền lợi của mình.  Anh ta không đồng ý với việc mở tiệc ăn mừng và không thể hiểu được nỗi vui mừng của người Cha.  Điều này ngụ ý rằng anh ta đã không hiểu Cha lắm, dù rằng họ sống chung dưới một mái nhà.  Nếu anh hiểu Cha mình, thì anh đã ý thức được nỗi buồn phiền to tát của người Cha khi mất đi đứa con thứ và sẽ hiểu nỗi vui mừng của Cha khi thấy con trở về. Bất cứ ai quá quan tâm đến việc tuân giữ luật Thiên Chúa thì có nguy cơ chính mình sẽ lãng quên Thiên Chúa! Người con thứ, ngay cả lúc nó ở xa nhà, dường như hiểu Cha nó hơn là anh nó, người cùng sống chung nhà với cha!  Do đó, người con thứ đã có đủ can đảm để trở về nhà Cha, trong khi người con cả lại không thèm vào nhà!  Người con cả không muốn làm một người anh, đã không nhận thức được rằng, không có mình, Cha sẽ sầu khổ, bởi vì anh ta cũng là con của Cha y như em của anh ta vậy!

Lc 15:28^b-30:  Thái độ của người cha đối với người con cả và câu trả lời của người con

Người Cha chạy ra và van xin người con cả vào nhà.  Nhưng người con trả lời:  “Cha coi, đã bao nhiêu năm trời con hầu hạ cha, và không hề trái lệnh cha một điều nào, mà chưa bao giờ cha cho riêng con một con dê con để con ăn mừng với chúng bạn.  Còn thằng con của cha kia, sau khi đã phung phí hết tài sản của cha với bọn đàng điếm, nay trở về, thì cha lại sai làm thịt con bê béo ăn mừng nó!”  Người con cả hãnh diện về việc chấp hành lề luật của mình:  “Con không hề trái lệnh cha một điều nào!”  Anh ta cũng muốn có một bữa tiệc và liên hoan tưng bừng, nhưng chỉ với bạn bè của anh ta thôi.  Không muốn ăn mừng với người em, với người cha của anh ta.  Anh ta không hề đả động gì tới người em, cũng chẳng gọi là em mà gọi là “thằng con của cha kia”, như thể anh ta không còn là anh của người con thứ nữa.  Chính người anh cả đã nhắc đến những gái điếm.  Đó là ác ý của anh ta muốn giải thích đời sống hoang đàng của người em.  Đã bao lần người anh giải thích sai về đời sống của em mình!  Những người Công Giáo đã thường xuyên hiểu sai về đời sống của người khác như thế nào!  Thái độ của người Cha thì khác hẳn.  Ông chạy ra khỏi nhà và đến với cả hai người con. Ông chào đón người em trở về, nhưng cũng không muốn mất người con trưởng.  Cả hai đều thuộc về một gia đình.  Không ai có thể loại trừ người khác!

Lc 15:31-32:  Câu đối đáp cuối cùng của người Cha 

Cũng như người Cha không màng tới những lời tạ lỗi của người con thứ, ông cũng không để tâm đến những lời phàn nàn của người con cả, và nói với nó rằng:  “Hỡi con, con luôn ở với cha, và mọi sự của cha đều là của con.  Nhưng chúng ta phải ăn tiệc mừng, phải vui vẻ, vì em con đây đã chết mà nay sống lại, đã mất mà nay lại tìm thấy!”   Người con cả có bao giờ thực sự ý thức là được luôn luôn ở cạnh Cha và sự hiện diện của người đã là một điều hạnh phúc không?  Lời đối đáp của người Cha:  “Mọi sự của Cha là của con” bao gồm cả người con thứ vừa mới trở về!  Người con cả không có quyền thực hiện sự phân biệt.  Nếu anh ta muốn được làm con của người Cha, thì anh ấy sẽ phải chấp nhận ông như thế chứ không phải như người cha theo ý của anh ta!  Bài dụ ngôn không cho chúng ta câu trả cuối cùng của người con cả.  Điều này liên quan đến chúng ta, vì tất cả chúng ta là những người anh!

 

c)  Phần phụ chú: 

 

Hai cơ cấu kinh tế:  Nhà của Cha và Nhà của Ông Chủ

 

Bài dụ ngôn này được biết đến như là dụ ngôn người con hoang đàng, và điều này hàm ý những sự việc về mặt kinh tế.  Hoang đàng có nghĩa là ai đó tiêu xài một cách phung phí, mặc dù đây chỉ là một chi tiết phụ trong bài dụ ngôn.  Thật ra, điểm chính của bài Tin Mừng được tìm thấy trong thực tế là người đi theo Chúa Giêsu một ngày nào đó sẽ phải làm một sự chọn lựa: sự chọn lựa giữa Nhà của Cha hay hệ thống ở chung trong nhà của chủ hoặc hệ thống tích tụ của cải.

 

Bài dụ ngôn bắt đầu với một người thanh niên hỏi xin người cha chia phần gia tài thuộc về anh ta vì anh muốn rời khỏi nhà (Lc 15:12).  Để rời khỏi nhà của Cha đòi hỏi người ấy phải có một thứ mà thế giới sẵn sàng chấp nhận: tiền.  Không có tiền, người thanh niên không thể đối diện với thế giới.  Nhưng người thanh niên đã không trưởng thành đủ để quản trị tiền bạc và đi vào một cuộc sống trác táng (Lc 15:13).  Càng tệ hơn nữa, khi anh tiêu hết tiền của, anh phải trải qua lúc túng thiếu, mà theo ngôn ngữ Kinh Thánh, luôn được diễn tả bằng chữ “nạn đói”.  Trong thế giới kinh thánh, nạn chết đói chỉ tồn tại khi hệ thống kinh tế đã sụp đổ.  Vì thế người thanh niên bắt đầu lâm cảnh túng thiếu (Lc 15:14).

 

Những khó khăn phải đối diện tạo nên sự trưởng thành.  Người thanh niên thấy rằng anh ta vẫn cần tiền để tồn tại trong thế gian này.  Vì thế, lần đầu tiên trong đời, anh ta đi kiếm việc làm (Lc 15:15). Do đó anh ta vào giúp việc cho một người trong miền và người này sai nó ra đồng chăn heo.  Anh ta rất đói, mà tiền lương thì không đủ để mua thức ăn và anh ta cố gắng làm dịu cơn đói bằng cách ăn những thức ăn của heo ăn cho đầy bụng (Lc 15:16).  Trong khi đó, tại nhà của người chủ những việc không đơn giản như thế:  thức ăn của heo là cho heo.  Người làm công phải dùng tiền lương mà mua thức ăn để ăn.  Vì thế nỗi lo lắng của người chủ không phải là cái bụng đói của người làm công mà là việc vỗ béo các con heo.  Người thanh niên khám phá ra rằng tại nhà của người chủ thức ăn bị chối từ, không được chia sẻ, thậm chí ngay cả thức ăn cho heo. Ai có phần của người nấy!

 

Rút từ kinh nghiệm trong nhà của người chủ, người thanh niên bắt đầu so sánh tình trạng hiện tại của mình với cảnh trong nhà của cha nó.  Trong Nhà của Cha nó, các người làm công không đói vì bánh được chia sẻ với tất cả các người làm.  Trong nhà cha không ai là không có thức ăn, ngay cả những người làm công!  Bấy giờ người thanh niên quyết định trở về nhà cha nó.  Lúc này anh ta đã đủ trưởng thành để nhận biết rằng anh ta không thể được thừa nhận như một người con, vì vậy anh đã xin làm công cho cha.  Trong nhà người cha, các người làm công không đói vì bánh được chia sẻ cho mọi người.

 

Có người nghĩ rằng đứa con quay về bởi vì nó đói.  Nếu thế, sự trở về của nó là cơ hội chủ nghĩa.  Không phải thế, nhưng là một sự lựa chọn cho loại ngôi nhà.  Trong nhà người chủ, ai lo phận nấy, không có gì để chia sẻ, ngay cả thức ăn cho heo.  Trong nhà của người cha, không ai phải bị đói vì sứ vụ của Nhà Cha là “kẻ đói nghèo được ban của đầy dư” (Lc 1:53).  Chia sẻ là điều đã giúp cho không ai bị đói trong nhà người cha. Nhưng người thanh niên chỉ khám phá ra điều này vì anh ta đã bị bỏ đói trong nhà người chủ.  So sánh hai khung cảnh, người thanh niên đã làm một sự chọn lựa cho mình:  anh ta ước mong được là người làm công trong nhà của cha, nơi có sự chia sẻ, nơi mà không ai bị đói và mọi người đều no đủ.  Vì vậy, anh ta đã trở về nhà cha và xin được là một trong những người làm công (Lc 15:17-20).

 

Bằng cách để đề tài này tại giữa trung tâm quyển Tin Mừng của mình, thánh Luca cảnh tỉnh các cộng đoàn Kitô hữu đang tự tổ chức trong một hệ thống kinh tế đặc thù của Đế quốc La-Mã.  Hệ thống này được tượng trưng trong bài dụ ngôn là nhà của người chủ, nơi mà các con heo được chăm sóc hơn các công nhân, hoặc, nơi mà sự đầu tư được coi trọng hơn công việc.  Trong nhà của người Cha, hay là trong nhà của các Kitô hữu, hệ thống này không thể tồn tại.  Các Kitô hữu phải chú trọng đời sống của họ vào việc chia sẻ của cải của mình.  Chia sẻ của cải có nghĩa là đối chọi với hệ thống thống trị của đế quốc.  Nó có nghĩa là phá vỡ nhà của người chủ.  Trong Sách Công Vụ Tông Đồ chúng ta thấy một trong những đặc tính đẹp của cộng đoàn Kitô hữu là sự chia sẻ của cải (Cv 2:44-45; 3:6; 4: 32-37).

 

Luca muốn nhắc nhở chúng ta rằng dấu hiệu lớn nhất của nước Thiên Chúa là bàn tiệc chung trong nhà của Chúa Cha, nơi mà có đủ chỗ cho tất cả mọi người và là nơi bánh được chia cho tất cả mọi người.  Sống trong nhà của Chúa Cha nghĩa là chia sẻ mọi thứ tại cái bàn tiệc chung của cộng đoàn. Không ai bị loại trừ khỏi bàn này.  Tất cả chúng ta được kêu gọi để chia sẻ.  Như chúng ta được thường xuyên nhắc nhở trong các buổi lễ của chúng ta:  không ai nghèo đến nỗi mà người ấy không có một cái gì để xớt chia với người khác.  Và cũng không ai giàu có đến nỗi mà người ấy không thể nhận thêm được nữa.  Bàn tiệc chung được xây trên sự chia sẻ của tất cả mọi người.  Do đó, buổi tiệc ăn mừng tại nhà Chúa Cha sẽ được vĩnh cửu.

 

Ba bài dụ ngôn có vài điểm chung:  niềm hân hoan và tiệc mừng.  Bất cứ ai kinh nghiệm với cổng vào tự do và đáng ngạc nhiên của tình yêu Thiên Chúa trong cuộc sống của người ấy sẽ vui mừng và sẽ muốn báo cho những người khác về niềm vui này.  Hành động cứu rỗi của Thiên Chúa là nguồn mạch của sự vui mừng:  “Hãy vui mừng với tôi!” (Lc 15:6-9).  Từ kinh nghiệm về sự biết ơn này của Thiên Chúa mà ý thức tiệc mừng và niềmhân hoan được nảy sinh (Lc 15:32).  Ở cuối dụ ngôn, người Cha kêu gọi hãy vui mừng và tán dương.  Niềm vui mừng có vẻ như bị làm mất vui bởi người con cả không muốn vào nhà.  Anh ta muốn có quyền chỉ ăn mừng riêng với chúng bạn và không muốn ăn mừng với các người thân khác trong gia đình của mình.  Anh ta đại diện cho những người tự coi mình là người công chính và nghĩ rằng họ không cần sự hoán cải.

                                           

6.  Cầu Nguyện

 

Thánh Vịnh 63 (62): Ân Tình Chúa quý hơn mạng sống

Lạy Thiên Chúa, Ngài là Chúa con thờ,
ngay từ rạng đông con tìm kiếm Chúa.
Linh hồn con đã khát khao Ngài,
tấm thân này mòn mỏi đợi trông,
như mảnh đất hoang khô cằn, không giọt nước.
Nên con đến ngắm nhìn Ngài trong nơi thánh điện,
để thấy uy lực và vinh quang của Ngài.
Bởi ân tình Ngài quý hơn mạng sống,
miệng lưỡi này xin ca ngợi tán dương.

Suốt cả đời con, nguyện dâng lời chúc tụng,
và giơ tay cầu khẩn danh Ngài.
Lòng thoả thuê như khách vừa dự tiệc,
môi miệng con rộn rã khúc hoan ca.
Con tưởng nhớ Chúa trên giường ngủ,
suốt năm canh thầm thĩ với Ngài.
Quả thật Ngài đã thương trợ giúp,
nương bóng Ngài, con hớn hở reo vui.
Trót cả tâm tình, con cùng Ngài gắn bó,
giơ tay quyền lực, Ngài che chở phù trì.

Còn những kẻ tìm hại mạng sống con,
ước gì chúng phải xuống vực sâu lòng đất,
bị gươm giáo phanh thây, làm mồi cho muông sói.
Đức Vua sẽ vui mừng trong Thiên Chúa.
Ai lấy danh Chúa mà thề sẽ được hiên ngang;
còn người nói dối phải câm miệng.

7.  Lời nguyện kết

Lạy Chúa Giêsu, chúng con xin cảm tạ Chúa về Lời Chúa đã giúp chúng con hiểu rõ hơn ý muốn của Chúa Cha. Nguyện xin Thần Khí Chúa soi sáng các việc làm của chúng con và ban cho chúng con sức mạnh để thực thi Lời Chúa đã mặc khải cho chúng con.  Nguyện xin cho chúng con, được trở nên giống như Đức Maria, thân mẫu Chúa, không những chỉ lắng nghe mà còn thực hành Lời Chúa.  Chúa là Đấng hằng sống hằng trị cùng với Đức Chúa Cha trong sự hiệp nhất với Chúa Thánh Thần đến muôn thuở muôn đời.  Amen.

về tác giả và dịch giả: