Giữ ngọn lửa đọc - viết giữa thời đại kỹ thuật số

Thứ năm - 04/12/2025 03:09 7 0

Giữ ngọn lửa đọc - viết giữa thời đại kỹ thuật số

Trong cuộc họp mặt Ban Văn hóa Giáo phận Qui Nhơn vào đầu tháng11/2025, nhiều ý kiến sôi nổi đã được đóng góp cho Tập san Mục đồng, Tủ sách Nước Mặn và các cuộc thi sáng tác văn, thơ, nhạc, họa trong những năm qua. Điểm mạnh có, điểm yếu cũng không thiếu. Nhân dịp này, tôi mạo muội chia sẻ đôi suy tư nhỏ về văn hóa đọc và viết nơi giới trẻ hôm nay.

Văn hóa đọc, có phải đang như ngọn đèn yếu dần?

Không khó để nhận ra rằng nhiều bạn trẻ ngày nay ít còn giữ thói quen đọc sách. Thay vào đó là thói quen “lướt mạng”: Họ dành hàng giờ trên mạng xã hội, xem video ngắn, đọc tin “hot” hay những bài đăng ngắn gọn, giật gân. “Văn hóa lướt” đang lên ngôi, khiến người ta đọc nhiều nhưng cạn, ít dừng lại để suy tư hay cầu nguyện.

Ngày càng hiếm những bạn trẻ còn kiên nhẫn với một quyển sách hay, một tác phẩm kinh điển, hay một bài viết cần thời gian để nghiền ngẫm, để thấm và để chạm vào lòng. Họ quên rằng đọc không chỉ để biết, mà để sống, để trưởng thành về mặt nhân bản lẫn tinh thần.

Tuy nhiên, cũng không thể nói rằng tất cả giới trẻ đều quay lưng với việc đọc. Vẫn còn đó một số bạn khát khao học hỏi, thích suy tư và hăng hái chia sẻ điều thiện lành.

Một tấm gương sáng là thánh Carlo Acutis, được phong thánh ngày 07/9/2025 vừa qua. Với tài năng công nghệ, cậu đã tạo trang web lưu giữ các phép lạ Thánh Thể được công nhận trên toàn thế giới. Như thế, trước đó Carlo Acutis đã đọc về Chúa Giêsu, đã để Người chạm vào lòng và lấy Người làm trung tâm đời sống. Đó là một chọn lựa được nuôi dưỡng từ nền giáo dục đức tin của gia đình.

Bởi thế, việc đọc đúng cách, chọn đúng nguồn và nuôi dưỡng tình yêu với sách là hoa trái của sự định hướng, khơi gợi và đồng hành nơi gia đình, cộng đoàn giáo xứ, với sự góp phần của cha sở, thầy sở, tu sĩ, giáo lý viên và những người có trách nhiệm gieo hạt mầm văn hóa.

Văn hóa viết, có đang bị lấn át và thu hẹp?

Trong các buổi họp hay sinh hoạt, việc chọn thư ký ghi biên bản không ít lần trở nên khó khăn, vì nhiều bạn không biết viết như thế nào. Viết một lá thư lại càng khó hơn. Giới trẻ hôm nay ít viết nhật ký, ít chia sẻ suy tư dài, thay vào đó là những tin nhắn ngắn, nhanh, gọn.

Họ có thể truyền thông nhiều, nhưng lại thinh lặng nội tâm ít đi. Bởi lẽ viết là hành động của suy tư và cầu nguyện, là khoảnh khắc con người đối diện với chính mình, với tha nhân và với Thiên Chúa. Khi việc viết biến mất, chiều sâu tâm hồn cũng dần bị mài mòn.

Dẫu vậy, vẫn còn đó những mầm hy vọng. Qua các cuộc thi sáng tác thơ, văn, cảm nghiệm, suy niệm hay chia sẻ đức tin, vẫn có nhiều cây bút trẻ tham gia. Vậy, ít nhất họ vẫn viết, vẫn thao thức, vẫn muốn nói điều gì đó từ con tim. Có lẽ, họ cần được hướng dẫn, khích lệ và nuôi dưỡng để trở thành những cây bút vững vàng, góp phần làm đẹp cho nền văn học của xã hội và Giáo Hội.

Tôi xin đan cử một ví dụ nhỏ: có một em Tiền tập trong Hội dòng tôi nhờ đọc và sửa một bài suy tư về chủ đề cuộc thi “Ra đi sinh nhiều hoa trái.” Tôi chưa thật sự hài lòng khi đọc xong bài viết ấy. Tôi tần ngần suy nghĩ: ý tưởng thì có, nhưng làm sao giúp em biết đọc, biết nghiền ngẫm, để dòng chảy suy tư nơi em được đánh động, không phải chỉ từ lý trí, mà toát lên từ trái tim sâu lắng, biết cầu nguyện và cảm thương.

Tôi đã đưa cho em hai quyển sách từ Tủ sách Nước Mặn, và nói: “Con đọc đi, chậm thôi, suy tư, học cách hành văn của tác giả, cầu nguyện với Chúa. Sau khi thấm, con hãy viết.” Mười ngày sau, em tìm ra ý tưởng, và bài viết tiến bộ rõ rệt.

Thật rõ ràng, nếu có hướng dẫn, có động viên, có đồng hành, chắc chắn chúng ta sẽ tìm được những cây viết xanh màu hy vọng. Phải chăng đó là bổn phận của mỗi chúng ta?

Thắp lại ngọn lửa đọc, viết

Văn hóa đọc và viết, dù có lúc phai nhạt, vẫn le lói những tia sáng hy vọng. Điều ấy mời gọi chúng ta, đặc biệt là những người đi trước, phải dấn thân và đồng hành hơn nữa trong việc xây dựng môi trường giúp việc đọc và viết trở thành một phần của đời sống nội tâm và đức tin.

Muốn như vậy, hãy đọc bằng mắt và cầu nguyện bằng tâm: đọc không chỉ để biết, mà để sống.
Hãy viết với lòng biết ơn và niềm tin: viết để cảm tạ, để trao tặng, để cầu nguyện.

Những cuộc thi sáng tác, buổi tọa đàm văn hóa hay câu lạc bộ đọc sách, nhóm chia sẻ cảm nhận đọc sách là điều không thể thiếu. Dẫu Ban Tổ chức có vất vả: từ việc mời gọi người tham gia, chọn người chấm bài, đến cân nhắc kết quả và tìm nguồn kinh phí, nhưng mọi công khó âm thầm ấy đều đáng quý, vì đó là nỗ lực góp phần giúp giá trị đức tin và văn hóa Công giáo không mai một.

Chúng ta, những người lớn, thế hệ đàn anh, đàn chị, có trách nhiệm gìn giữ và truyền lại ngọn lửa ấy, để văn hóa dân tộc và văn hóa đức tin tiếp tục được thắp sáng.

Đọc – Viết – Sống – Và Loan Đi

Để văn hóa đọc và viết thực sự trở thành phần tất yếu của đời sống con người, chúng ta, người lớn cũng như người trẻ, cần hiểu rằng:
- Đọc Kinh Thánh, tài liệu thần học, sách thiêng liêng hay tác phẩm văn học có giá trị không chỉ để biết, mà để sống.
- Viết là hành vi của đức tin: để cảm tạ, để cầu nguyện, để trao ban.

Phải chăng đã đến lúc chúng ta cần tổ chức các câu lạc bộ đọc sách, thành lập các nhóm chia sẻ cảm nhận sau khi đọc, và kết nối với truyền thông số để lan tỏa những giá trị nghệ thuật, nhân văn và thánh thiện.

Văn hóa đọc – viết hôm nay như rơi giữa hai dòng chảy song song: một bên là tốc độ của thế giới số, một bên là chiều sâu của nội tâm con người. Làm sao để chúng gặp nhau, giao hòa, trở thành nhịp cầu kết nối giữa truyền thống và hiện đại. Làm sao cho hai dòng chảy ấy hòa quyện là giữ lấy linh hồn của văn hóa. Hy vọng ngọn đèn ĐỌC – VIẾT không yếu dần, không suy giảm, nhạt mờ nhưng rực sáng, soi đường cho con người biết đọc để sống, biết viết để yêu, và biết yêu để loan báo Tin mừng.

Tác giả bài viết: Viên đá nhỏ

Tags: Văn hóa, Giới trẻ, Đọc viết