Uống nước nhớ nguồn – cây cầu nối các thế hệ đức tin

Thứ sáu - 25/07/2025 20:40 160 0

UỐNG NƯỚC NHỚ NGUỒN – CÂY CẦU NỐI CÁC THẾ HỆ ĐỨC TIN

Lời ca dao mộc mạc của cha ông ta từ ngàn đời vẫn luôn vang vọng trong tâm hồn mỗi người con đất Việt: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây, uống nước nhớ nguồn.” Câu nói đơn sơ ấy không chỉ là một bài học về lòng biết ơn trong đời sống thường ngày, mà còn chất chứa một chân lý thiêng liêng sâu xa, đặc biệt là đối với đời sống đức tin của người Kitô hữu. Hôm nay, trong bầu khí trang trọng và ấm cúng của ngày lễ kính Thánh Gioakim và Thánh Anna, song thân của Đức Trinh Nữ Maria, Hội Thánh mời gọi mỗi người chúng ta thực hiện một cuộc hành hương đặc biệt: một cuộc hành hương trở về nguồn cội.

Chúng ta không chỉ hướng lòng về hai vị thánh cao niên, những người đã được Thiên Chúa tuyển chọn để trở thành ông bà ngoại của Đấng Cứu Thế, mà còn được mời gọi nhìn lại chính nguồn cội của mình: đó là ông bà, cha mẹ, những bậc tiền nhân đã dày công vun trồng và trao truyền cho chúng ta di sản quý giá nhất – đó là Đức Tin.

Trong một thế giới đang ngày càng trở nên vội vã, con người dễ bị cuốn vào guồng quay của công việc, của những lo toan vật chất mà đôi khi quên đi gốc rễ của mình. Người ta có thể nhớ ngày ra mắt một sản phẩm công nghệ mới, nhớ một trận đấu bóng đá kinh điển, nhưng lại có thể quên đi ngày giỗ của ông bà. Người ta có thể dành hàng giờ để theo dõi một người nổi tiếng trên mạng xã hội, nhưng lại thiếu kiên nhẫn để ngồi xuống lắng nghe những câu chuyện của cha mẹ. Lễ Thánh Gioakim và Anna hôm nay như một tiếng chuông nhẹ nhàng nhưng cương quyết, thức tỉnh chúng ta khỏi sự lãng quên đó. Ngài mời gọi chúng ta dừng lại, nhìn lại và dâng lên Thiên Chúa tâm tình tạ ơn.

Tạ ơn vì chính qua ông bà cha mẹ, chúng ta đã được sinh ra làm người. Tạ ơn vì chính qua những lời ru, những câu kinh tối, những lần dắt tay đến nhà thờ, chúng ta đã được làm con Chúa. Dòng chảy đức tin mà chúng ta đang có hôm nay không phải là một sự kiện ngẫu nhiên, nhưng là kết quả của một chuỗi dài những hy sinh, những lời cầu nguyện âm thầm, những giọt nước mắt và cả những giọt mồ hôi của biết bao thế hệ đi trước. Các ngài đã sống như những người thợ cần mẫn, không quản ngại khó khăn, để xây nên cây cầu đức tin vững chắc, nối kết quá khứ với hiện tại, và trao cho chúng ta trách nhiệm tiếp tục xây nhịp cầu ấy đến tương lai.

Trong tâm tình đó, chúng ta hãy cùng nhau lắng đọng tâm hồn để Lời Chúa hôm nay soi sáng, hướng dẫn và biến đổi chúng ta, giúp chúng ta nhận ra giá trị của di sản đức tin và can đảm sống vai trò của mình trong dòng chảy ân sủng của Thiên Chúa.

Bài đọc I trích từ sách Huấn ca mà chúng ta vừa nghe (Hc 44,1.10-15) là một bản anh hùng ca tuyệt đẹp, không phải để ca ngợi những vị vua chúa với quyền lực trần thế hay những chiến binh với chiến công hiển hách, mà là để “ca ngợi những vị danh nhân, cũng là cha ông của chúng ta qua các thế hệ.” Các ngài là ai? Các ngài là “những người đạo đức, công đức của các ngài không chìm vào quên lãng.”

Lời ca ngợi này dường như được viết riêng cho Thánh Gioakim và Thánh Anna. Kinh Thánh không ghi lại một lời nào các ngài nói, cũng không tường thuật một hành động phi thường nào các ngài làm. Cuộc đời của hai ông bà là một chuỗi ngày dài của sự âm thầm, lặng lẽ và kiên trì. Các ngài không phải là những nhà hùng biện lôi cuốn dân chúng, không phải là những nhà thần học viết nên những tác phẩm uyên bác, cũng không phải là những người xây dựng những công trình kiến trúc vĩ đại. Cuộc đời của các ngài được gói trọn trong hai chữ “tín trung”: tín trung với Giao Ước của Thiên Chúa, tín trung trong việc tuân giữ Lề Luật, tín trung trong đời sống cầu nguyện hằng ngày, và tín trung trong tình yêu thương dành cho nhau.

Chính trong sự âm thầm và tín trung ấy, một phép lạ vĩ đại đã nảy mầm. Giữa một cuộc sống tưởng chừng như bình thường, Thiên Chúa đã thực hiện một công trình phi thường. Các ngài đã kiên trì cầu nguyện trong cảnh son sẻ, hiếm muộn – một nỗi đau và cũng là một sự sỉ nhục theo quan niệm của người Do Thái thời bấy giờ. Nhưng các ngài đã không oán trách, không ngã lòng. Đức tin của các ngài không phải là một đức tin “có điều kiện” – tin khi được Chúa ban ơn và bỏ cuộc khi gặp thử thách. Trái lại, đó là một đức tin phó thác, một niềm hy vọng bền đỗ, tin rằng Thiên Chúa là Đấng trung tín và quyền năng, Ngài có thể làm được mọi sự theo thánh ý của Ngài.

Và Thiên Chúa đã đáp lời. Ngài không chỉ ban cho các ngài một mụn con, mà còn ban cho một “hoa trái tuyệt vời nhất”, một món quà vượt trên mọi lời cầu xin và mọi sự tưởng tượng của con người. Món quà đó chính là Đức Maria, Đấng Vô Nhiễm Nguyên Tội, Đấng Đầy Ân Sủng.

Câu nói của cha ông “Xem quả thì biết cây” thật đúng trong trường hợp này. Để có một “hoa trái” là Đức Maria – một con người hoàn hảo, một tâm hồn tuyệt mỹ, một ý chí luôn quy hướng trọn vẹn về Thiên Chúa – thì cái “cây” sinh ra hoa trái đó, tức là Thánh Gioakim và Thánh Anna, chắc chắn phải là một cái cây tốt lành, được vun trồng trong mảnh đất của niềm tin, được tưới gội bằng nguồn nước của kinh nguyện và được sưởi ấm bởi ánh sáng của tình yêu Thiên Chúa. Phúc thay cho các ngài! Phúc thay cho những ai đã sinh ra và dưỡng dục một tâm hồn tuyệt hảo như Đức Maria!

Bài học từ cuộc đời của Thánh Gioakim và Anna nhắc nhở chúng ta rằng: giá trị của một cuộc đời không nằm ở sự nổi tiếng hay những thành công mà thế gian ca tụng. Giá trị đích thực nằm ở sự tín trung trong những việc nhỏ bé, ở sự kiên vững trong đức tin khi đối diện với thử thách, và ở khả năng biến cuộc sống đời thường của mình thành một lời cầu nguyện, một lễ vật dâng lên Thiên Chúa.

Từ câu chuyện của Cựu Ước, chúng ta bước sang Tin Mừng theo Thánh Mátthêu (Mt 13,16-17). Chúa Giêsu nói với các môn đệ, và cũng là nói với mỗi người chúng ta hôm nay: “Phúc cho anh em, vì mắt anh em được thấy, tai anh em được nghe. Vì Thầy bảo thật anh em, nhiều ngôn sứ và nhiều người công chính đã mong được thấy điều anh em thấy, mà không được thấy; được nghe điều anh em nghe, mà không được nghe.”

Lời Chúa Giêsu khẳng định chúng ta là những người diễm phúc. Cái phúc của chúng ta lớn hơn các ngôn sứ và những người công chính trong Cựu Ước. Các ngài chỉ được thấy Giao Ước từ xa, chỉ được nghe lời hứa về Đấng Cứu Thế qua những hình ảnh và biểu tượng. Còn chúng ta? Chúng ta đang được thừa hưởng một kho tàng đức tin vô giá. Mắt chúng ta đã “thấy” Chúa Giêsu qua Tin Mừng, qua các Bí tích, đặc biệt là Bí tích Thánh Thể. Tai chúng ta đã “nghe” chính Lời Hằng Sống của Ngài được rao giảng qua bao thế hệ. Chúng ta không chỉ tin vào một lời hứa, mà chúng ta tin vào một Đấng đã đến, đã sống, đã chết và đã phục sinh để cứu độ chúng ta.

Đây là một ân huệ nhưng không, một món quà nhưng không mà chúng ta lãnh nhận không phải do công trạng của mình, mà là nhờ công lao của biết bao người đi trước. Đó là máu của các thánh tử đạo, là những giọt mồ hôi của các nhà truyền giáo, là những đêm không ngủ của các vị mục tử, và gần gũi hơn cả, là những hy sinh thầm lặng của ông bà, cha mẹ chúng ta. Các ngài đã giữ gìn kho tàng đức tin ấy, bảo vệ nó khỏi những cơn bão của thời đại, và trao lại cho chúng ta một cách vẹn toàn.

Nhưng Lời Chúa hôm nay không chỉ dừng lại ở việc cho chúng ta thấy diễm phúc của mình. Nó còn đặt ra một câu hỏi lớn lao, một sự chất vấn sâu sắc cho lương tâm mỗi người: “Tôi đang làm gì với món quà vô giá ấy?”

Thánh Gioakim và Anna đã đón nhận món quà là Đức Maria và dâng hiến con mình cho Thiên Chúa trong Đền Thờ. Các ngài đã không giữ con lại cho riêng mình. Còn chúng ta, chúng ta có đang đón nhận đức tin như một kho báu để cất giữ cho riêng mình, chôn giấu nó trong góc khuất của cuộc đời, chỉ lôi ra dùng khi cần đến? Hay chúng ta đang coi đức tin như một ngọn đuốc rực cháy, một ngọn đuốc mà chúng ta có trách nhiệm giữ cho nó luôn sáng và can đảm trao lại cho thế hệ kế tiếp?

Một đức tin bị chôn giấu là một đức tin chết. Một đức tin chỉ giữ cho riêng mình là một đức tin ích kỷ. Một đức tin không được chia sẻ, không được làm chứng, không được trao truyền, sớm muộn gì cũng sẽ lụi tàn. Thế giới hôm nay đang rất cần ánh sáng của ngọn đuốc đức tin. Con cháu của chúng ta đang rất cần được sưởi ấm bằng ngọn lửa yêu thương của Tin Mừng. Liệu chúng ta có đang là những người giữ lửa trung thành, hay chúng ta đang vô tình để cho ngọn lửa ấy leo lét dần vì sự thờ ơ, lười biếng và sợ hãi của mình?

Mừng lễ Thánh Gioakim và Anna là dịp để chúng ta kiểm điểm lại thái độ của mình đối với di sản đức tin. Xin cho chúng ta biết trân trọng món quà mình đã lãnh nhận bằng cách sống đức tin đó một cách mãnh liệt, và can đảm thực thi trách nhiệm trao truyền đức tin đó cho những người xung quanh, đặc biệt là cho con cháu trong gia đình.

Trong văn hóa Việt Nam, có câu nói rất hay: “Con hơn cha là nhà có phúc.” Thông thường, người ta hiểu cái “hơn” ở đây là hơn về địa vị xã hội, về danh vọng, về tiền tài, của cải. Cha mẹ vất vả một đời, chỉ mong con cái sau này có cuộc sống sung túc hơn, thành đạt hơn mình. Đó là một ước mong chính đáng.

Tuy nhiên, dưới ánh sáng của đức tin, đặc biệt là qua tấm gương của Thánh Gioakim và Anna, chúng ta được mời gọi nhìn nhận câu nói này ở một chiều kích sâu sắc hơn, thiêng liêng hơn. Cái “hơn” mà Thiên Chúa mong muốn nơi các thế hệ không chỉ là cái hơn về vật chất, mà là cái “hơn” về đời sống thiêng liêng: lòng đạo đức hơn, đức tin vững mạnh hơn, sự quảng đại và lòng dấn thân cho Nước Trời lớn hơn.

Thánh Gioakim và Anna là những người công chính, thánh thiện. Nhưng các ngài đã sinh ra một người con “hơn” các ngài rất nhiều, đó là Đức Maria, Đấng Vô Nhiễm Nguyên Tội. Và Đức Maria lại cưu mang và sinh ra Đấng “hơn” Mẹ mình vô cùng, đó là Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa. Dòng dõi này là một dòng dõi đi lên, một dòng dõi mà thế hệ sau luôn thánh thiện hơn, gần Chúa hơn thế hệ trước. Đó mới thực sự là “nhà có phúc” theo đúng nghĩa của Tin Mừng.

Phải chăng đây chính là lời mời gọi cho mỗi gia đình Công giáo chúng ta? Chúng ta có dám ước mơ và cầu nguyện cho con cháu mình sẽ trở thành những vị thánh, sẽ yêu mến Chúa Giêsu hơn cả chúng ta không? Chúng ta có đang đầu tư cho tương lai thiêng liêng của con cháu mình, hay chúng ta chỉ đang chạy theo những thành tích học tập, những giá trị chóng qua của trần thế?

Nếu nhờ sống khiêm hạ, tín trung và cầu nguyện không ngừng mà Thánh Gioakim và Anna đã có thể cộng tác với Thiên Chúa để sinh ra người con thánh thiện nhất, thì chúng ta cũng có quyền hy vọng. Chúng ta hy vọng rằng, chính trong những hành động nhỏ bé hằng ngày – một dấu Thánh giá làm trước bữa ăn, một lời kinh tối đọc chung trong gia đình, một hành động tha thứ, một việc bác ái âm thầm – chúng ta đang gieo vào tâm hồn con cháu mình những hạt giống Tin Mừng. Chúng ta không biết hạt giống ấy sẽ lớn lên thế nào, sẽ trổ sinh hoa trái ra sao. Nhưng chúng ta tin rằng, với ơn Chúa, những hạt giống ấy sẽ không chết đi.

Năm Thánh Hy Vọng 2025 đang mở ra trước mắt chúng ta như một hành trình thiêng liêng: nhìn lại quá khứ với lòng biết ơn, sống hiện tại với niềm xác tín, và hướng tới tương lai với niềm hy vọng. Niềm hy vọng của chúng ta không phải là một niềm hy vọng viển vông. Nó được đặt nền trên chính Lời Hứa của Chúa và trên sự chuyển cầu của các thánh. Chúng ta hy vọng rằng, từ những nỗ lực nhỏ bé của chúng ta hôm nay, Thiên Chúa sẽ làm trổ sinh một thế hệ tương lai tốt đẹp hơn, thánh thiện hơn. Một thế hệ mà con cháu chúng ta có thể “thấy được những điều chúng ta chưa từng thấy, nghe được những điều chúng ta chưa từng nghe, và sống một đời đáng phúc hơn cả chúng ta hôm nay.” Đó là niềm hy vọng lớn lao nhất của những người làm cha, làm mẹ, làm ông, làm bà.

Hành trình phụng vụ Lời Chúa hôm nay, khởi đi từ hình ảnh “uống nước nhớ nguồn”, đã dẫn chúng ta đi qua nhiều cung bậc cảm xúc và suy tư: từ lòng biết ơn quá khứ, đến việc kiểm điểm trách nhiệm trong hiện tại, và hướng đến niềm hy vọng cho tương lai. Cuộc đời của Thánh Gioakim và Anna, dù âm thầm, nhưng lại là một bài giảng sống động và hùng hồn nhất về giá trị của gia đình và sự trao truyền đức tin.

Các ngài đã là một “nguồn nước trong lành” để từ đó, dòng suối ân sủng là Đức Maria được khơi nguồn, và nhờ Mẹ, cả một đại dương tình yêu cứu độ là Chúa Giêsu đã đến với nhân loại. Các ngài đã là “kẻ trồng cây” cần mẫn, để nhân loại hôm nay được hưởng “trái ngọt” là chính Đấng Cứu Thế.

Trong hành trình đức tin của mình, chúng ta không hề đơn độc. Chúng ta được nâng đỡ bởi lời cầu nguyện của các thánh trên trời, đặc biệt là các thánh tổ tiên của chúng ta, những người đã đi trước trong đức tin và nay đang hằng chuyển cầu cho con cháu. Các ngài như những vì sao trên bầu trời, không chỉ để chúng ta chiêm ngắm, mà còn để định hướng cho con thuyền đời ta giữa biển đời đầy sóng gió.

Mừng lễ Thánh Gioakim và Anna hôm nay, xin cho mỗi người chúng ta một vài tâm tình cụ thể:

Một là, tâm tình tạ ơn. Chúng ta hãy dành một chút thời gian thinh lặng để nhớ về ông bà, cha mẹ, những người thầy, những vị mục tử đã gieo vãi đức tin cho chúng ta, và dâng lời tạ ơn Chúa về hồng ân đó. Nếu các ngài còn sống, hãy thể hiện lòng biết ơn đó bằng một lời hỏi thăm, một cử chỉ yêu thương.

Hai là, tâm tình sám hối. Chúng ta hãy xin Chúa thứ tha cho những lần chúng ta đã xao lãng, thờ ơ với di sản đức tin, đã làm gương xấu hơn là gương sáng cho con cháu, đã coi trọng những giá trị trần thế hơn là kho tàng Nước Trời.

Ba là, tâm tình quyết tâm. Ước gì khi mừng lễ hôm nay, mỗi người chúng ta cũng biết sống sao cho xứng đáng với những gì mình đã lãnh nhận. Xin cho mỗi gia đình Công giáo trở thành một “tổ ấm cầu nguyện”, một “trường học đức tin”, nơi các giá trị Tin Mừng được trân trọng và sống động. Xin cho mỗi người chúng ta, trong bậc sống của mình, biết trở nên những “nguồn nước trong lành” cho các thế hệ tương lai được uống mát, được lớn lên trong đức tin, trong tình yêu và trong niềm hy vọng.

Lạy Thánh Gioakim và Thánh Anna, hai vị thánh là gương mẫu tuyệt vời của đời sống vợ chồng, của những bậc làm cha mẹ và ông bà, xin chuyển cầu cho chúng con. Xin dạy chúng con biết sống tín trung trong những việc nhỏ bé, biết kiên trì trong thử thách, và biết quảng đại trong việc trao ban, để chúng con cũng được phúc trở nên những mắt xích vững chắc trong chuỗi dài các thế hệ đức tin, hầu danh Chúa được cả sáng đến muôn đời. Amen.